Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerimize olsun.

İnsanı tanıma dersleri - 4

Nefsin afetlerinden: Dedikodu/Gıybet/İftira

Dedikodu (Türk dil kurumu sözlüğü): Başkalarını çekiştirmek ve kınamak üzere yapılan konuşma, kov, gıybet, kılükal

HUCURÂT suresi 12.ayet :

Ey iman edenler, zandan çok kaçının; çünkü zannın bir kısmı günahtır.
Tecessüs etmeyin (birbirinizin gizli yönlerini araştırmayın).
Kiminiz kiminizin gıybetini yapmasın (arkasından çekiştirmesin.)
Sizden biriniz, ölü kardeşinin etini yemeyi sever mi? İşte, bundan tiksindiniz.
Allah'tan korkup sakının. Şüphesiz Allah, tevbeleri kabul edendir, çok esirgeyendir.

NİSÂ suresi 112. ayet :

Kim bir hata veya günah kazanır da sonra bunu bir suçsuza yüklerse, gerçekten o, böyle bir yalan (bühtan)ı ve apaçık bir günahı yüklenmiştir.

Hadis :

4291 - Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
"Gıybetin ne olduğunu biliyor musunuz?"
"Allah ve Resûlü daha iyi bilir!" dediler. Bunun üzerine:
"Birinizin, kardeşini hoşlanmayacağı şeyle anmasıdır!" açıklamasını yaptı. Orada bulunan bir adam:
"Ya benim söylediğim anda varsa, (Bu da mı gıybettir?)" dedi. Aleyhissalatu vesselam:
"Eğer söylediğin onda varsa gıybetini yapmış oldun. Eğer söylediğin onda yoksa bir de bühtanda (iftirada) bulundun demektir."
(Ebu Davud, Edeb 40, (4874); Tirmizi, Birr 23, (1935); Müslim, Birr 70, (2589).)

Bir sözün dedikodu olup olmadığını anlamak için Sokrates'in üç filtre testini uygulayabiliriz.
Bilmeyenler için testi bir kez daha yazalım :

SOKRATES'İN ÜÇ FİLTRE TESTİ
Bir gün bir tanıdık, büyük filozofa rastladı ve dedi ki;

-Arkadaşınla ilgili ne duyduğumu biliyor musun?

-Bir dakika bekle diye cevap verdi Sokrat.
-Bana bir şey söylemeden evvel senin küçük bir testten geçmeni istiyorum. Buna "Üçlü Filtre Testi" deniyor.

-Üçlü Filtre?

-Doğru, diye devam etti Sokrat.

-Benimle arkadaşım hakkında konuşmaya başlamadan önce, bir süre durup ne söyleyeceğini filtre etmek, iyi bir fikir olabilir.

-Birinci filtre ''Gerçek Filtresi'' Bana birazdan söyleyeceğin şeyin tam anlamıyla gerçek oldugundan eminmisin?
-Hayır, dedi adam '' Aslında bunu sadece duydum ve ....
-Tamam, dedi Sokrat. Öyleyse, sen bunun gerçekten doğru olup olmadığını da bilmiyorsun.

-Şimdi ikinci filtreyi deneyelim, ''İyilik Filtresi'' Arkadaşım hakkında bana söylemek üzere olduğun şey iyi bir şey mi?
-Hayır, tam tersi...
-Öyleyse, diye devam etti Sokrat. Onun hakkında bana kötü bir şey söylemek istiyorsun ve bunun doğru olduğundan emin değilsin. Fakat yine de testi geçebilirsin, çünkü geriye bir filtre daha kaldı.

-"İşe Yararlılık Filtresi'' Bana arkadaşım hakkında söyleyeceğin şey benim de işime yarar mı?
-Hayır, gerçekten değil.

-İyi, diye tamamladı Sokrat. Eğer, bana söyleyeceğin şey doğru değilse, iyi değilse ve işe yarar, faydalı değilse bana niye söyleyesin ki ?